Zmiany w strukturach inspekcji farmaceutycznej – jakie konsekwencje będą dla aptek

Państwowa Inspekcja Farmaceutyczna powstała 1 stycznia 1999 r., przejmując zadania Państwowego Nadzoru Farmaceutycznego. Jej prowadzenie powierzono Głównemu Inspektorowi Farmaceutycznemu oraz wojewodom. Rok później ze struktur Ministerstwa Zdrowia wyodrębniono instytucję nazwaną Główny Inspektorat Farmaceutyczny, której celem stało się wspomaganie Głównego Inspektora Farmaceutycznego. O jakie zadania chodzi? Tutaj należy w szczególności wymienić: 

kontrolowanie apteki i innych jednostek prowadzących obrót produktami leczniczymi; 

kontrolowanie jakości leków recepturowych sporządzanych w aptekach; 

kontrolowanie wytwarzania, a następnie transportu i warunków przechowywania produktów leczniczych oraz wyrobów medycznych; 

kontrolowanie właściwego oznakowania i reklamy produktów leczniczych;

kontrolowanie obrotu środkami odurzającymi oraz psychotropowymi; 

sprawowanie nadzoru nad jakością produktów leczniczych oraz wyrobów medycznych.

Główny Inspektor Farmaceutyczny, który kieruje pracami Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej, jest powoływany przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek ministra zdrowia, który również sprawuje nad nim nadzór. Natomiast na poziomie województwa zadania inspekcji farmaceutycznej wykonuje wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego, którego sam powołuje. 

Właściciele aptek zgłaszają problemy związane z podejmowaniem kontrowersyjnych decyzji przez wojewódzkich inspektorów farmaceutycznych w kilku obszarach. Mowa tutaj przede wszystkim o: 

reklamie aptek: Każdy z wojewódzkich inspektorów farmaceutycznych może wedle swojego uznania decydować, czym jest reklama apteki, punktu aptecznego oraz ich działalności, gdyż nie zostało to skonkretyzowane w ustawie. W związku z tym dochodzi do tak absurdalnych decyzji polegających na tym, że w jednym z regionów Polski za reklamę uznaje się informację umieszczoną na witrynie apteki o dostępności danego produktu, np. szczepionki przeciw grypie, a gdzie indziej akceptowalny jest duży baner w centrum miasta z nazwą, adresem i godzinami otwarcia danej placówki. Brakuje skonkretyzowania, co inspekcja farmaceutyczna rozumie pod pojęciem reklamy apteki, a co pod działaniem informacyjnym,

przepisach antykoncentracyjnych: przepis dotyczący nieprzekraczania przez jeden podmiot posiadania więcej niż 1% ze wszystkich aptek w danym województwie jest różnorodnie interpretowany przez WIF-y. W jednym województwie w tej liczbie są liczone jedynie placówki podlegające pod tę samą spółkę, a w innym doliczane są do nich również apteki franczyzowe, które podlegają pod zupełnie inne podmioty, jednak posiadają ten sam brand;

franczyzie aptek: po wprowadzeniu Apteki dla Aptekarza prowadzenie apteki na zasadach franczyzy przez farmaceutów w niektórych województwach zostało podane w wątpliwość. Wszystko przez to, że niektórzy inspektorzy farmaceutyczni twierdzą, że to nie farmaceuta będący właścicielem apteki sprawuje nad nią właściwy nadzór, lecz franczyzodawca; 

interpretacji przepisów ustawy Apteka dla Aptekarza: przepisy wprowadzone przez ustawę Apteka dla Aptekarza zakładają, że właścicielem apteki może być tylko i jedynie farmaceuta bądź spółka, w skład której wchodzą farmaceuci. W niektórych województwach jednak nadal dochodzi do przejmowania małych aptek przez duże sieci apteczne.

Powyżej opisane problemy są dostrzegane nie tylko przez przedsiębiorców prowadzących apteki. Zauważają je także przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia oraz Główny Inspektor Farmaceutyczny. W celu ich rozwiązania 10 listopada 2021 r. został powołany przez ministra zdrowia zespół ds. Pionizacji Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej. W jego skład wchodzą przedstawiciele, m.in. GIF-u, Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Ministerstwa Finansów oraz Centralnego Biura Antykorupcyjnego. Ma on za zadanie opracować koncepcję pionizacji Inspekcji Farmaceutycznej tak, aby prowadziła ona czynności w sposób jednolity i zharmonizowany dla całego kraju. 

Pionizacja inspekcji farmaceutycznej ma polegać na bezpośrednim podporządkowaniu wszystkich wojewódzkich inspektorów farmaceutycznych pod Głównego Inspektora Farmaceutycznego. Pozwoli to nie tylko na ujednolicenie, ale i poprawę skuteczności i szybkości podejmowanych działań. Pionizacja wpłynie także znacząco na wzmocnienie roli Głównego Inspektora Farmaceutycznego wobec jego nadzoru nad poczynaniami wojewódzkich inspektorów farmaceutycznych. Decyzje podejmowane przez poszczególne WIF-y będą mogły podlegać kontroli już na etapie wydawania decyzji organu pierwszej instancji. Co więcej, wszystkie decyzje będą ściśle skoordynowane z zaleceniami i działaniami Ministerstwa Zdrowia. Z pewnością pozwoli to znacznie zmniejszyć liczbę spraw przekazywanych do ponownego rozpatrzenia. To dzięki temu, że decyzje podejmowane przez organ kontrolujący nie powinny stanowić elementu zaskoczenia dla przedsiębiorców prowadzących apteki.