Opieka nad pacjentem po COVID-19 – wskazówki dla farmaceuty

Nie ma na razie oficjalnych zaleceń, ale prognoza jest obiecująca. Koenzym Q10 wzmacnia kardiomiocyty, polepsza ich energetykę oraz obniża markery przeciążenia serca, co daje nadzieję osobom z powikłaniami kardiologicznymi po COVID-19. Warto suplementować koenzym, ale w zakresie dawek dużo większych niż zalecane lepiej poczekać niż działać na własną rękę.

Obecnie powstało kilka prac obserwacyjnych w USA, Europie i południowej Azji analizujących rolę witaminy D3 w przebiegu COVID-19. Potrzebne są randomizowane badania. Brak na ten moment argumentów na poparcie stosowania dużych dawek (rzędu 50 000 IU dwa razy w tygodniu). Jak wiadomo, hiperwitaminoza witaminy D3 może być niebezpieczna. Nie udowodniono roli witaminy D3 w zmniejszaniu ryzyka zakażenia SARS-CoV-2. Należy suplementować, ale w dawce, jakiej realnie pacjent potrzebuje. Najlepiej monitorować poziom witaminy D badaniami laboratoryjnymi.

Przy objawach utrzymujących się powyżej czterech tygodni należy wykonać pełną morfologię krwi, testy czynnościowe nerek i wątroby, test wysiłkowy (akcja serca, saturacja), zbadać białko C-reaktywne. U wszystkich pacjentów do 12 tygodni po ostrym zakażeniu zaleca się wykonanie RTG klatki piersiowej.

W pandemii trzeba zachować czujność i dokładnie przeprowadzić wywiad z pacjentem. Niestety nie wszyscy podejrzani o infekcję koronawirusem poddają się testom, stąd trudno ocenić, czy pacjent już przechorował COVID-19, czy jest w trakcie aktywnej infekcji. Z uwagi na często zgłaszane objawy, jak ból głowy, kaszel i duszności, wysoka temperatura, dobrze zalecić zakup nebulizatora, leków przeciwkaszlowych, przeciwbólowych i przeciwgorączkowych. Inhalacje z soli fizjologicznej nawilżą i udrożnią drogi oddechowe.

W zakresie leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych należy rekomendować paracetamol i ibuprofen. Kwas acetylosalicylowy nie jest zalecany, ponieważ wirus SARS-CoV-2 zwiększa krzepliwość krwi, a ponadto kwas acetylosalicylowy aktywuje pocenie się, co w konsekwencji powoduje gwałtowne osłabienie. Dobrą rekomendacją będzie też probiotyk, jako że biegunki w przebiegu COVID-19 i po zdarzają się dość często. Zakup dobrego termometru i pulsoksymetru też może okazać się konieczny. Zarówno w trakcie, jak i po infekcji dobrze suplementować witaminę C w dawce dwa razy 500 mg na dobę, witaminę D 2000–4000 j.m. na dobę, inne zestawy witamin i minerałów oraz antyoksydanty. Ogromnie ważny po chorobie jest oszczędny tryb życia, odpoczynek, aktywność fizyczna i odpowiednia dieta.