Jak prawidłowo realizować recepty na leki psychotropowe

Z artykułu dowiesz się:

• jakie leki należą do grupy substancji psychotropowych
• wystawienie recepty na leki psychotropowe
• numerowanie recept weterynaryjnych na leki psychotropowe
• realizowanie recept weterynaryjnych na luminal
• zapis słowny na receptach
• zapis dawkowania na receptach
• ważność recept na leki psychotropowe

Wykaz substancji psychotropowych zawiera cztery grupy:

• I-P,
• II-P,
• III-P 
• IV-P.

Wymienię tylko te, które obecnie możemy spotkać w aptekach otwartych czy szpitalnych:

• I-P – nie znajdują się w obrocie (mogą być używane wyłącznie w celu prowadzenia badań),
• II-P – pentazocyna, metylofenidat, ketamina,
• III-P – buprenorfina,
• IV-P – alprazolam, bromazepam, chlordiazepoksyd, diazepam, etazolam, fenobarbital, klobazam, klonazepam, klorazepat, lorazepam, lormetazepam, medazepam, midazolam, nitrazepam, oksazepam, tapentadol, temazepam, zaleplon, zolpidem, zopiklon.

Substancje z grupy II-P oraz, wyjątkowo, preparat z buprenorfiną – Bunorfin oraz leki z tapentadolem mogą być wydane tylko na podstawie recepty Rpw.

Recepta na dany lek musi być wystawiona na właściwym, obowiązującym druku – „Rp” czy „Rpw”. Wymagane są trzy kody kreskowe – świadczeniodawcy, osoby wystawiającej receptę oraz numeru recepty. W przypadku recept pro auctore i pro familiae zamiast kodu świadczeniodawcy wpisujemy numer PWZ lekarza. Jedna recepta papierowa = jeden lek. W pakietach e-recept nie ma ograniczeń, nawet  „Rpw” może być wystawiona z innymi lekami. Nie wolno realizować recept transgranicznych na leki psychotropowe!

1 lipca 2021 r. pojawił się obowiązek numerowania recept weterynaryjnych na leki psychotropowe. Tak jak w przypadku recept weterynaryjnych „Rpw” numery wydaje właściwy wojewódzki inspektor farmaceutyczny.

Nie ma konkretnego przepisu, który nakazywałby nadruk numeru na recepcie zamiast np. zapisu odręcznego. Jeśli recepta nie wzbudza podejrzeń, nie widzę przeciwwskazań, by taką receptę zrealizować. Mimo wcześniejszych przypuszczeń nie jest też konieczna obecność kodu kreskowego.

W związku z dostępnością produktu weterynaryjnego zawierającego luminal, nie należy wystawiać na niego recept weterynaryjnych. W rozporządzeniu dotyczącym wystawiania recept przez lekarzy weterynarii czytamy, że można wypisać lek przeznaczony dla ludzi, w przypadku gdy „[...] brak jest odpowiedniego produktu leczniczego dopuszczonego do obrotu dla danego gatunku zwierząt lub dla innych gatunków zwierząt”. To rozporządzenie dotyczy wystawiania recept, a nie realizacji. Lekarze weterynarii są zobligowani do przestrzegania tego przepisu.

Zgodnie z rozporządzeniem lekarz musi na recepcie podać „sumaryczną ilość środka odurzającego lub substancji psychotropowej albo ilość środka odurzającego, lub substancji psychotropowej wyrażoną za pomocą ilości jednostek dawkowania oraz wielkości dawki, przy czym dla recepty w postaci papierowej ilość tę podaje się słownie”.

Przykłady prawidłowych opisów:

Nasen 10 mg, 2 op. po 30 tabl. S: 1x1

sześćset miligramów

sześćset mg

sześć dziesiątych grama zolpidemu winianu

sześćdziesiąt tabletek po dziesięć miligramów

e-recepta: 600 mg

Transtec 35 μg/h, 1 op. po 5 plastrów S: 1 plaster co 3 dni

pięć plastrów po dwadzieścia miligramów

sto miligramów buprenorfiny

sto mg

e-recepta: 100 miligramów

To tylko przykłady, oczywiście prawidłowych wariacji jest więcej. Dopuszczalne jest stosowanie symboli jednostek miar układu SI. Nie ma obowiązku zapisywania nazw soli – co często działa na korzyść, gdyż zdarzają się pomyłki.

Leki z grupy II-P możemy wydać maksymalnie na 90 dni stosowania zgodnie z podanym na recepcie dawkowaniem – zarówno w przypadku recept papierowych, jak i e-recept.

Dawkowanie może być niepoliczalne, ale musi być obecne. W przypadku dawkowania niepoliczalnego np. „1 tabl. w razie bólu” możemy wydać 2 najmniejsze opakowania z wykazu, a dla preparatów nierefundowanych – 2 najmniejsze opakowania dopuszczone do obrotu.

Samych określeń typu „wiadomo” czy „doraźnie” nie możemy traktować jako dawkowania, zapis wymaga poprawy. Zgodnie z definicją sposób dawkowania to „informacja o liczbie jednostek dawkowania i częstotliwości ich stosowania”.

Recepty na środki z grup III-P oraz IV-P w postaci papierowej wystawiane są na maksymalnie 120 dni, a w postaci elektronicznej – tak jak na „zwykłe” leki – maksymalnie 360 dni kuracji.  Pacjent jednorazowo może wykupić ilość na 180 dni.

W przypadku dawkowania niepoliczalnego lub jego braku wydajemy 2 najmniejsze opakowania z wykazu, a w przypadku preparatów nierefundowanych – 2 najmniejsze opakowania dopuszczone do obrotu. Od 2018 roku brak dawkowania nie dyskwalifikuje takiej recepty.

Termin realizacji omawianych recept nie może przekroczyć 30 dni od daty wystawienia. Przepisy nie pozwalają na wystawianie recept z „datą realizacji od”. Niestety, niektóre programy gabinetowe w dalszym ciągu przepuszczają e-recepty roczne na substancje psychotropowe. Pacjent i tak musi wykupić leki w ciągu tych 30 dni.

Przykładowe nazwy leków zostały użyte w celach edukacyjnych i nie stanowią reklamy.